Skip to main content

της Αντιγόνης Βαφείδου, δικηγόρου

 

Το όνειρο που έγινε εφιάλτης…

Μετά το 2010 όταν η πρωτοφανής μεταπολιτευτικά οικονομική κρίση εισέβαλε στη ζωή των Ελλήνων, εκτινάχθηκαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στη χώρα σε ποσοστό που άγγιζε το 50%. Το όνειρο της ιδιόκτητης κατοικίας για τους αυτοδημιούργητους της μικροαστικής τάξης μετατράπηκε σε εφιάλτη. Καθώς σωρεύονταν οι ανεξόφλητες δόσεις των στεγαστικών δανείων, το επόμενο στάδιο που θα ακολουθούσε ήταν ο πλειστηριασμός. Για τους Έλληνες που μόλις είχαν υποστεί τον πιο απεχθή και μισητό φόρο, τον ΕΝΦΙΑ, τυχόν μαζικές κατασχέσεις των ακινήτων τους θα ισοδυναμούσε αναπόφευκτα με εκτεταμένη κοινωνική αναταραχή. Ο νόμος 3869/2010 (ο γνωστός ως Νόμος Κατσέλη) ήρθε λοιπόν ως το «τελευταίο οχυρό», προκειμένου να δώσει μια ύστατη ευκαιρία προστασίας της πρώτης κατοικίας. Όλοι όσοι ανυπαίτια δεν είχαν πλέον την δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τον τραπεζικό τους δανεισμό, έπρεπε να προστατευθούν. Ωστόσο, ο νόμος αυτός χρησιμοποιήθηκε και ως «δούρειος ίππος» πολλών συστηματικών κακοπληρωτών που εκμεταλλεύτηκαν τις ατελείς -ομολογουμένως-προϋποθέσεις που έθετε. Τα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών αποτελούσαν ένα κομβικό σημείο αξιολόγησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από τους Θεσμούς, στις σύνθετες διαβουλεύσεις για τα τελικά κείμενα των μνημονίων καθ’όλη την διάρκεια της περασμένης δεκαετίας. Στο μεταξύ, η κατάχρηση και η κακόπιστη προσφυγή στον Ν.Κατσέλη είχε επισημανθεί κατ’επανάληψη.

Ειδικότερα, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής της Επιτροπής το 2018, στην Ελλάδα το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν το μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δε ρυθμοί απομείωσης του ήταν ιδιαίτερα αργοί. Η ευελιξία που επέτρεψαν οι θεσμοί στις ελληνικές κυβερνήσεις ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα είχε ορισμένη πίστωση χρόνου, η οποία ωστόσο όπως φαίνεται έληξε οριστικά.

 

Ο Νέος Πτωχευτικός Νόμος

Ο νέος πτωχευτικός νόμος που θα ισχύσει από  το 2021, προβλέπεται να αντικαταστήσει όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών. Προβλέπεται και πάλι η διάσωση της μοναδικής και κύρια κατοικίας, η επιεικής μεταχείριση των ευάλωτων οφειλετών κλ.π. Ωστόσο, ανακύπτουν κάποια σοβαρά ζητήματα, όπως:

1) Τα εχέγγυα λειτουργίας του συγκεκριμένου φορέα, ώστε ο τελευταίος να μην καταλήξει βορά σε επίδοξα «κοράκια» ακινήτων,

 

2) Τα εισοδηματικά κριτήρια των οφειλετών που θα χρήζουν προστασίας.

3) Η λειτουργία της 12ετούς μίσθωσης που θα υπογράφει ο πτωχευμένος δανειολήπτης, ο οποίος μετά τη λήξη της 12ετίας, θα μπορεί να αγοράζει το ακίνητο. Ωστόσο με ποιόν τρόπο (;) εφόσον o οφειλέτης  δεν θα έχει πλέον άλλη περιουσία και δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει το υφιστάμενο δάνειό του. Μήπως κάτι τέτοιο ανοίγει τον φαύλο κύκλο του ανακυκλούμενου δανεισμού;

4) Ποια θα είναι τα κριτήρια που θα καθορίσουν την τιμή επαναγοράς;

 

Αντιμετωπίζοντας τον οικονομικό αναλφαβητισμό

Η όποια βοήθεια από την Ευρώπη και το ΔΝΤ είναι πάντα έκτακτη και προσωρινή. Και φυσικά με αυστηρούς όρους. Το εμπεδώσαμε μετά από τέσσερα επώδυνα μνημόνια.  Εφόσον δεν είμαστε αυτόχθονες, η τυχόν αθέτηση των όρων επικρέμεται πάνω από τη ζωή μας ως δαμόκλειος σπάθη. Ο «ξαφνικός θάνατος» της εγχώριας οικονομίας χωρίς τον αναπνευστήρα του εξωτερικού δανεισμού είναι δεδομένος. Αυτό ισχύει και στην μικροοικονομία. Αναλόγως και ο νέος πτωχευτικός νόμος δεν θα φέρει δραστικές λύσεις. Απλώς θα κατευνάσει (; ) το πρόβλημα.

Οι αθρόες δανειακές εκταμιεύσεις δανείων στην χώρα μας κυρίως κατά την περίοδο 2000-2006 (με συνυπεύθυνα και τα τραπεζικά ιδρύματα) θα έχουν δυσμενείς συνέπειες στην ελληνική οικονομία. Και δυστυχώς θα μας ακολουθούν για πολλά χρόνια ακόμα. Ανέδειξαν μια δομικής σημασίας παθογένεια που βάλει κατά της ευημερίας των νοικοκυριών και άρα της κοινωνίας: τον οικονομικό αναλφαβητισμό. Την έλλειψη δηλ. βασικών γνώσεων, κατευθύνσεων, πρακτικών συμβουλών που αφορούν βραχυχρόνιο, μακροχρόνιο οικονομικό προγραμματισμό, κουλτούρα της αποταμίευσης, επεξήγηση των συνεπειών ενός δανεισμού κλπ. Όλα αυτά αφορούν διαπαιδαγώγηση των πολιτών, η οποία θα πρέπει πλέον να παρέχεται με κάθε τρόπο. Και μάλιστα από τα πρώτα σχολικά χρόνια. Για να μη χρειαστεί ποτέ ξανά στο μέλλον, οι Έλληνες πολίτες να πρέπει να επιλέξουν την ελεγχόμενη χρεωκοπία τους έναντι της άτακτης… Όπως οι παππούδες τους, όπως οι γονείς τους, όπως και η χώρα τους…

 

ΑΚΥΡΩΣΗ ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΙΤΟΥΣΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΑΥΤΗΣ.

 

Αρχικά, οι εταιρείες διαχείρισης του ν. 4354/2015 νομιμοποιούνται, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, να ασκούν κάθε ένδικο βοήθημα και να προβαίνουν σε κάθε σχετική διαδικαστική ενέργεια για την είσπραξη των υπό διαχείριση απαιτήσεων (ιδίως αίτηση για την έκδοση διαταγής πληρωμής), καθώς και να κινούν, παρίστανται ή  συμμετέχουν σε προ πτωχευτικές διαδικασίες εξυγίανσης , πτωχευτικές διαδικασίες αφερεγγυότητας, διαδικασίες ρύθμισης οφειλών του 3869/2010 και ειδικής διαχείρισης του 4307/2014.  

Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 1 του Ν. 3156/2003, «Τιτλοποίηση απαιτήσεων είναι η μεταβίβαση επιχειρηματικών απαιτήσεων λόγω πώλησης με σύμβαση που καταρτίζεται εγγράφως μεταξύ «μεταβιβάζοντος» και «αποκτώντος» σε συνδυασμό με την έκδοση και διάθεση, με ιδιωτική τοποθέτηση μόνον, ομολογιών οποιουδήποτε είδους ή μορφής, η εξόφληση των οποίων πραγματοποιείται:

(α) από το Προϊόν είσπραξης των επιχειρηματικών απαιτήσεων που μεταβιβάζονται ή

(β) από δάνεια, πιστώσεις ή συμβάσεις παραγώγων χρηματοοικονομικών μέσων.

Στην πιο απλή μορφή της συνίσταται στην εκχώρηση απαιτήσεων από έναν ή περισσότερους τομείς δραστηριότητας μιας εταιρείας προς μία άλλη εταιρεία που έχει ως ειδικό σκοπό την αγορά των εν λόγω απαιτήσεων έναντι τιμήματος.

 

Ωστόσο, εν αντιθέσει με τη σύμβαση που διέπεται από τον ν. 4354/2015, όταν η σύμβαση διαχείρισης διέπεται από τον Ν.3156/2003, η καθ’ ης διαχειρίστρια εταιρεία φέρει την ιδιότητα της αντιπροσώπου της ανωτέρω δικαιούχου εταιρείας και δεν έχει αποκτήσει την ιδιότητα του κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενου διαδίκου (μη δικαιούχου), αφού ο εν λόγω νόμος δεν απονέμει σ’ αυτήν τέτοια ιδιότητα, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη της παρούσας, δοθέντος ότι η κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση των διαχειριστικών εταιρειών αντλείται απ’ ευθείας από τον νόμο, εφόσον έχει συναφθεί η προβλεπόμενη από τον Ν.4354/2015 σύμβαση (βλ. Κιτσαρά, Η περαιτέρω μεταβίβαση απαιτήσεως από δάνεια και πιστώσεις μετά την αρχική απόκτησή της από «εταιρεία αποκτήσεως» του Ν. 4354/2015, σε ΧρΙΔ 2019.305).

 

Μάλιστα, όπως συμπληρώνει και η υπ’ αριθμ. 1858/2022 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών τυχόν εξουσιοδότηση προς είσπραξη, που έχει χορηγηθεί στην εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις από τον δικαιούχο της απαίτησης δεν μπορεί να θεμελιώσει νομιμοποίησή της προς διενέργεια αναγκαστικής εκτέλεσης. Η προαναφερόμενη απόφαση αναφέρει επί λέξει : ‘η δε εξουσιοδότηση προς είσπραξη, που έχει χορηγηθεί στην καθ’ ης από τη δικαιούχο της απαίτησης δε δύναται να θεμελιώσει νομιμοποίησή της προς διενέργεια αναγκαστικής εκτέλεσης, καθόσον η χορήγηση εξουσιοδότησης στον τρίτο να επισπεύσει επ’ ονόματί του αναγκαστική εκτέλεση, ως εκούσιος αντιπρόσωπος του φορέα της απαίτησης δε συμβιβάζεται με την αυστηρή τυποποίηση και την ασφάλεια της εκτελεστικής διαδικασίας (Νίκας Δ. Αναγκ. Εκτελ. 1 παρ.20 αρ.3, Άννα Πλεύρη Μη δικαιούχοι και μη υπόχρεοι διάδικοι στην πολιτική δίκη, σελ. 35-36, 59-60)”.

 

Συνακόλουθα, και σύμφωνα με τα ανωτέρω αναφερόμενα, εξουσία κατ’ εξαίρεση νομιμοποίησης μη δικαιούχου διαδίκου δεν απονέμεται στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων που μεταβιβάσθηκαν κατά τους όρους του Ν. 3156/2003, ενώ και η ρύθμιση του άρθρου 2 παρ. 4 Ν. 4354/2015 δεν εφαρμόζεται σ’ αυτές, όπως άλλωστε πανηγυρικά επιβεβαιώνει και η πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου (Οκτώβριος, 2022)

 

Έτι περαιτέρω, το γεγονός ότι π.χ αλλοδαπή εταιρεία ειδικού σκοπού, η οποία κατέστη διαχειρίστρια των απαιτήσεων με σύμβαση τιτλοποίησης των απαιτήσεων δυνάμει του Ν. 3156/2003, ανέθεσε με σύμβαση εντολής την διαχείριση των αποκτώμενων απαιτήσεων σε εταιρεία διαχείρησης, δεν καθιστά την τελευταία εκ του νόμου μη δικαιούχο, κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενο διάδικο, και επομένως δεν νομιμοποιείται να ενεργεί διαδικαστικές πράξεις για λογαριασμό της εντολέα της εταιρεία. Επιπροσθέτως, επισημαίνεται ότι -όπως έχει γίνει άλλωστε δεκτό νομολογιακά- ούτε η μεταξύ τους σύμβαση και παροχή πληρεξουσιότητας μπορεί να καθιδρύσει κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση (Βλ. Απόφαση ΜΠρΘεσσ 8283/2022, απόφαση ΜΕφΑθ 1858/2022).

 

 

Εν συνεχεία, απαραίτητη προϋπόθεση για την νομιμοποίηση των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων είναι να αναφέρεται στα σχετικά  έγγραφα ο τρόπος νομιμοποίησης αυτών και να προσκομίζονται τα σχετικά έγγραφα (ιδίως σύμβαση διαχείρισης, πιστοποιητικό καταχώρησης της σύμβασης διαχείρισης στο δημόσιο βιβλίο τυ αρ. 3 του ν. 2844/2000). Μάλιστα σύμφωνα με την υπ’αρ. 6310/2015 απόφαση του ΜονΠρωτΑθηνών, ΤΠΝ NOMOS, η οποία  ναι μεν σχετίζεται με την εφαρμογή του ν. 3156/2003 πλην όμως δύναται να ληφθεί υπόψη και στα πλαίσια του ν. 4354/2015, λόγω της ταυτότητας των εν λόγω νομοθετημάτων,  για την έκδοση της διαταγής πληρωμής υπέρ της εταιρείας διαχείρισης απαιτείται:

α) αναφορά στην αίτηση ότι λειτουργεί ως μη δικαιούχος  διάδικος και

β) προσκόμιση των εγγράφων που νομιμοποιούν αυτήν (ιδίως ΦΕΚ ίδρυσης, πιστοποιητικό του ΓΕΜΗ, σύμβαση διαχείρισης στο δημόσιο βιβλίο του αρ. 3 ν. 2844/2000), άλλως σε περίπτωση που ασκηθεί εμπροθέσμως και νομίμως η ανακοπή, δύναται να ακυρωθεί η σχετική διαταγή πληρωμή ως απαράδεκτη.

Συνεπώς, εάν δεν προκύπτει εγγράφως από το περιεχόμενο της σχετικής αιτήσεως αλλά και της ακόλουθης  διαταγής πληρωμής, ότι η αιτούσα είναι δικαιούχος της εν λόγω απαίτησης και δη κατά το χρόνο αίτησης για την έκδοση της επίμαχης διαταγής πληρωμής, η εν λόγω διαταγή πληρωμής τυγχάνει απορριπτέα. Καθώς δεν προσκομίστηκαν τα εν λόγω έγγραφα κατά την διαδικασία της έκδοσης διαταγής πληρωμής, ως ορίζει το άρθρο 626 ΚΠολΔ.

Ωστόσο, η απαίτηση όσο και η μεταβίβαση αυτής πρέπει να αποδεικνύονται εγγράφως, διαφορετικά παραμένει αμφιβολία για την ενεργητική νομιμοποίηση της καθ ης για την υποβολή της αίτησης προς έκδοση της διαταγής πληρωμής.

 

 

 

Κλήση