Βρέχει καταρρακτωδώς. Δικαστήρια πρώην σχολής Ευελπίδων. Αδιάφορο το κτίριο… Η ατμόσφαιρα κατά μέσο όρο η ίδια παντού….
Είμαι στην ουρά με μισοβρεγμένο φάκελο και περιμένω να έρθει η σειρά μου. Το τέμπο της αναμονής δίνει το στάξιμο του ταβανιού λίγο πιο δίπλα. Ρυθμικά και αδυσώπητα παίζει με την υπομονή όλων μας, υπαλλήλων και δικηγόρων. Ο δικαστικός επιμελητής να καλεί δυο και τρεις φορές για να συνεννοηθούμε για την επίδοση. Δεν πιάνει το σήμα. Πρέπει να βγω έξω από το κτίριο. Θα χάσω όμως τη σειρά μου. Οπότε προτιμώ να χάσω τη συνεννόηση με τον επιμελητή…
Μπροστά μου ένας συνάδελφος γύρω στα 70 και… Λέω μέσα μου: “Mπράβο το μαχήμι…. Αυτό θα πει μεράκι και αγάπη για την δικηγορία..» Kαρφώνω το βλέμμα επάνω του και κοιτάω να πάρω κουράγιο από το κουράγιο του, προσπαθώντας να αγνοήσω όλη την υπόλοιπη ασχήμια τριγύρω.
Πίσω μου μια συνάδελφος περί τα 50 και… με ακούει να ξεφυσάω και μου λέει: «Τί τα θες με τη δικηγορία κοπέλα μου; Δικηγορία ίσον ταλαιπωρία…. Στο λέω εγώ που πρόλαβα και τις καλές εποχές. Είσαι παράγοντας της δίκης επί της ουσίας; Όχι. Ιδρωκοπάς να εξηγήσεις στο πελάτη για την αμοιβή σου; Nαι. Έχει αξία το πτυχίο νομικής όπως κάποτε; Όχι. Αντιμετωπίζεσαι στις εισφορές σου σαν επιχειρηματίας και όχι σας επιστήμονας είτε βγάζεις είτε δεν βγάζεις; Ναι.». Ο κυνισμός της με σοκάρει. Και βέβαια δεν είναι παράλογη. Αλλά συνειδητοποιώ, ότι είμαι μέσα σ’αυτό το ίδιο κάδρο, εν έτει 2010 και ποζάρω με άλλες δύο δικηγορικές γενιές…
Ιούνιος του 2021. Μόλις αρχίζει να αχνοφαίνεται μια κανονικότητα (;) και μια μικρή κίνηση στη δουλειά μετά από 7 μήνες κλειστά δικαστήρια. Μετά το «χειρόφρενο» που τράβηξε η πανδημία στην οικονομία, οι δικηγόροι έπρεπε να συγκολλήσουμε και πάλι τα κομμάτια μας….Όσοι επιβιώσαμε δηλ. γιατί αρκετοί από εμάς είτε κλείσανε τα γραφεία τους και συστεγάστηκαν είτε εγκατέλειψαν τελείως τον κλάδο. Και έτσι όπως, πάλι στέκομαι σε μια ουρά σκέφτομαι εκείνη την μέρα με την καταρρακτώδη βροχή, πίσω στο 2010. Και αναρωτιέμαι πόσο μπορεί ευθύνεται κανείς για μια βροχή ή για μια πανδημία; Καθόλου.
Και τη σκέψη μου διακόπτει μια εικόνα:
Συνάδελφοι να προσπαθούν να καταθέσουν, να παραλάβουν πιστοποιητικά ή να κάνουν μια ερώτηση (αν δηλ. εάν δεν υπήρχε ήδη και ηλεκτρονική κατάθεση ποια θα ήταν η κατάσταση!!!;). Νέοι, μεγαλύτεροι, μεγάλοι έως και ηλικιωμένοι να επαιτούν κυριολεκτικά για την εξυπηρέτηση και το αυτονόητο από υπαλλήλους οι οποίοι ήταν άκρως εκνευρισμένοι γιατί τους απασχολούμε Ιούνιο μήνα (!).
Κάποιοι φιλότιμοι κι ευσυνείδητοι σχεδόν ενοχικά μας ψιθύριζαν «μήπως μπορώ να σας βοηθήσω…» μην τυχόν και τους ακούσουν οι άλλοι οι «τυπικοί» και «αυστηροί» υπάλληλοι και καταλάβουν ότι πηγαίνουν να χαλάσουν την πεπατημένη, την πάγια πολιτική της αγένειας και της αβελτηρίας…
Η δε απροθυμία και η παραπομπή από το ένα γραφείο στο άλλο απαιτούσε προσέλευση στην Ευελπίδων με αθλητικά παπούτσια τουλάχιστον….Επεισόδια εκνευρισμών μεταξύ των συναδέλφων, λογομαχίες, ένταση…Και πίσω από την πόρτα του «άβατου» του εκάστοτε γραφείου, υπάλληλοι απολαμβάνανε σε χαλαρούς ρυθμούς τις μπανάνες τους, τα γιαούρτια τους, με βλέμμα εμπαιγμού για τους συναδέλφους τους , που δούλευαν κανονικά και εμείς με οίκτο για τον εαυτό μας ….
Κάποια στιγμή βρέθηκα να ακούω την στιχομυθία που εκτυλίσσονταν μπροστά μου, μεταξύ ενός υπερήλικα συναδέλφου και της υπαλλήλου. Ο συνάδελφος δεν θα είχε καμία τύχη να κάνει τη δουλειά του, αν δεν πήγαινε με νερά της.. αν δεν κατάπινες τις προσβολές….αν δεν έκανε τον βλάκα….
Ήρθε και η σειρά μου: “Καλημέρα σας» της απευθύνομαι. Συνεχίζω: « γιατί έχετε νευριάσει;
Μήπως γιατί επτά μήνες που ήταν κλειστά τα δικαστήρια (και τρεις μήνες το 2020) πληρωθήκατε κανονικά;
Μήπως γιατί είτε εξυπηρετήσετε κοινό είτε όχι πάλι θα πληρωθείτε κανονικά βρέξει-χιονίσει;
Mήπως γιατί κανένας δεν τολμάει να υποβάλει παράπονα και υπάρχει θεσμική απουσία από το Σύλλογό μας;
Μήπως δεν έχετε καταλάβει από τους φόρους που πληρώνουμε όλοι εμείς που έτσι απαξιωτικά αντιμετωπίζετε με την ασφάλεια της μονιμότητάς σας παίρνετε τον μισθό σας;
Μήπως δεν έχετε καταλάβει ότι αν δεν υπάρχει φορολογητέα ύλη, δηλ. δουλειά στους δικηγόρους αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορούν να υπάρχουν χρήματα γενικά για τους μισθούς σας;…».
Και εκεί κατάλαβα ότι δεν μπορώ άλλο πια να είμαι σιγή. Αλλά θέλω να γίνω φωνή….
Όντως μια βροχή ή μια πανδημία δεν μπορείς να την ελέγξεις, αλλά μια νοοτροπία σίγουρα μπορείς να την αλλάξεις.
Οι Έλληνες δικηγόροι βαλλόμαστε από παντού: συρρικνώνεται όλο και περισσότερο η ύλη και η αμοιβή μας, πάσχουμε από εργαλεία οικονομικής ενίσχυσης αλλά και ουσιαστικής επιμόρφωσης κλ.π. Και πράγματι για κάποιες τομές και αλλαγές απαιτείται μεσοπρόθεσμος αλλά και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός.
Ωστόσο, ως προς το τελευταίο ανάχωμα κύρους του δικηγορικού επαγγέλματος, δηλ. τις συνθήκες που αφορούν επαγγελματική αξιοπρέπεια στην καθημερινότητά, θα πρέπει να είμαστε αδιαπραγμάτευτοι…. Και θα είναι και άδικο αν συνεχίζουμε να αποδεχόμαστε την έκπτωσή τους έτσι σιωπηρά, γιατί χωρίς μια ηχηρή και ρωμαλέα θεσμική παρέμβαση-αντίδραση εκ μέρους μας, όχι μόνο δεν συνδράμουμε στο έργο των ενάρετων και φιλότιμων (είτε είναι δικαστές, δικαστικοί υπάλληλοι κλ.π), αλλά είμαστε και συνένοχοι στη όποια αναβολή εξυγίανσης των επαγγελματικών μας συνθηκών.
Και τότε θα έρθει και η «βροχή» της απαξίωσης και «πανδημία» του επαγγελματικού ακρωτηριασμού.